Karen Human Rights Group

ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ် တၢ်ပာ်ဖျါအဖုၣ်- SAC ခးလီၤတၢ်လၢဒြိ ဒီး ကျိဖးဒိၣ်အဃိ ဘၣ်ဒိသဝီဖိလွံၢ်ဂၤ ဒီး ဘၣ်ဟးဂီၤ ကၠိတဖျၢၣ် ဒီး ဟံၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဖဲတန့ဆါကီၢ်ဆၣ် လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ဒီး လါမးရှး ၂၀၂၅ နံၣ်

 

လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၃ သီ ဒီး ၁၂ သီ - ဒြိဟဲတ့ၢ်လီၤတၢ်ဖဲ ယီၢ်ကုာ်ကရူၢ်

ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၃ သီ, ၂၀၂၅ နံၣ်, ဟါခီ ၃ နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ် ထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၢ်ကးကရၢ (SAC) သုးဟူးဂဲၤဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ် (MOC) နီၣ်ဂံၢ် - ၁၂, အိၣ်သူၣ်လီၤအသးဖဲ လဲၤဝၣ်စုကဝဲၤဒိၣ် (သုးကလၢၤ, ဖဲ လဲၤဝၣ်ဟီၣ်ကဝီၤပူၤ, ဘူးဒီး ကီးတရံးဝ့ၢ်, ကီးတရံးကီၢ်ဆၣ်, ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်), ပျၢ်ထီၣ်ဝဲဒြိ ဒီး လဲၤတ့ၢ်လီၤတၢ်ဆူ အအ--- သဝီ, ယီၢ်ကုာ်ကရူၢ်, တန့ဆါကီၢ်ဆၣ်, ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ် ပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၣ်ပိၢ်လၢဒြိဟဲတ့ၢ်လီၤအံၤ လီၤတဲာ်ပိၢ်ဖးထီၣ်အလီၢ်လီၤဟိဝဲခံစူဖဲကၠိ (အပူၤကွံာ် မ့ၢ်ပယီၤပဒိၣ်ကၠိဒီးဖဲဒြိဟဲကွံာ်လီၤတၢ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်ဘၣ် တၢ်ပံးကွံာ်အီၤလံ) ကပၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၣ်ပိၢ် ပိၢ်ဖးထီၣ်အက့ဖျိးဘၣ်ကၠိ ဒီး ကၠိဟးဂီၤဝဲဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ.

မ့ၣ်ပိၢ်အကျါတဖျၢၣ်လီၤတဲာ်ဖဲ အူအ--- အဟံၣ်ဃၢၤလၢအအိၣ်သူၣ်လီၤအသးဘူးဒီးကၠိန့ၣ်လီၤ. ဟံၣ် ဒီး ဟံၣ်တၢ်ပီးတၢ်လီ လၢအအိၣ်လၢဟံၣ်ပူၤသ့ၣ်တဖၣ် ဟးဂီၤဝဲဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ် ပၣ်ဃုာ်စ့ၢ်ကီးဒီး ခိၣ်တခၢၣ်, ယၣ်လုး, သပၢၤ ဒီး လီခီလၢဘၣ်တၢ်ဖၢနုာ် ပာ်အီၤလၢဘံဒိၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ အူအ--- အိၣ်လၢအဟံၣ်တဘူၣ်လၢၤဘၣ်ယံာ်လံအဃိ အကျိၣ်အစ့, တၢ်ပီးတၢ်လီလၢ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဒီး ဟုဘ့ၣ်ဟုးသးသ့ၣ်တဖၣ်တဟးဂီၤနီတမံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၁၂ သီ, ၂၀၂၅ နံၣ်, ဘၣ်ဖဲဟါခီ ၅ နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ်, ဒြိအဂၤတဘ့ၣ်ဟဲတ့ၢ်လီၤကဒီးမ့ၣ်ပိၢ်လၢ အအ--- သဝီ ပူၤန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်တဲဝဲလၢ ဒြိတဘ့ၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဒြိလၢပယီၤသုး ခီၣ်သုးရ့ၣ် နီၣ်ဂံၢ် - ၉၇ လၢအအိၣ်ဆီလီၤအသးဖဲ လဲၤဝၣ်စုကဝဲၤဒိၣ်သုးကလၢၤ တဖုပျၢ်လီၤဝဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ဟါလီၤခီ ၅း၁၅ မံးနံးအဆၢကတီၢ်, မ့ၣ်ပိၢ်လီၤတဲာ်လၢ အူဘ--- သးနံၣ် (၆၄) နံၣ်တဂၤအဟံၣ်ကပၤန့ၣ်လီၤ. အူဘ--- တဲဘၣ် (KHRG) လၢ ဒြိတဘ့ၣ်န့ၣ် တ့ၢ်လီၤဝဲမ့ၣ်ပိၢ်ခံဖျၢၣ်လၢတကတီၢ်ဃီ အတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.

ဖဲဟါလီၤခီ ၅း၂၀ မံးနံးဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်, ဒြိအဂၤတဘ့ၣ်ဟဲတ့ၢ်လီၤမ့ၣ်ပိၢ်အသီတဘျီကဒီးဆူသဝီပူၤ ဒီး မ့ၣ်ပိၢ်န့ၣ် လီၤ တဲာ်ဘၣ်ဝဲသဝီဖိလၢအမံၤမ့ၢ် ဒီၤစ--- တဂၤအဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၣ်ပိၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်အက့ဘၣ် ဟံၣ်ဒူၣ်ကပၤ, မ့ၤတဲၢ်ခိၣ် (ဘုရား ဇင်), ဒီး ဟံၣ်အပဲတြီဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဟံၣ်လၢအအိၣ်ဘူး လၢအမ့ၢ် အူဒ--- ဒီး အူဧ--- အဟံၣ်စ့ၢ်ကီးဘၣ်ဒိဃုာ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. မ့ၣ်ပိၢ်အက့ဖျိးဘၣ်ဟးဂီၤ အူအ--- အဟံၣ်ပဲတြီဖိမဲာ်ထံကလၤ ဒီး အမ့ၤတဲၢ်ခိၣ်, ဒီး ဘၣ်ဟးဂီၤဝဲ အူဧ--- အဟံၣ် တၢ်ဖီအီၣ်မ့ၤလီၢ်အခိၣ်ဒုးန့ၣ်လီၤ. ဘျီဝဲအံၤစ့ၢ်ကီးဒြိဟဲတ့ၢ်လီၤမ့ၣ်ပိၢ်ခံဖျၢၣ်လၢတကတီၢ်ဃီအတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. အူဒ--- တဲ ဝဲလၢ တချုးဒြိဟဲတ့ၢ်လီၤမ့ၣ်ပိၢ်ဒံးဘၣ်အခါ အဟဲဆှၣ်ပာ်တၢ်ဖးယံာ်လံန့ၣ်လီၤ.

အအ--- သဝီတဖျၢၣ်အံၤအိၣ်သူၣ်လီၤအသးဘူးဒီး (ကညီဒီကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ်) KNLA အသုးဝဲၤလီၢ် ဒီး တၢ်သဘံၣ် သဘုၣ်ကဲထီၣ်သးအဟီၣ်ကဝီၤအဃိ သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်အိၣ်ပလီၢ်အသးထီဘိန့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်နၢ်ဟူဝဲ ဒြိအကလုၢ်တဘျီလၢ်လၢ်အဝဲသ့ၣ်ဃ့ၢ်နုာ်အိၣ်ဝဲလၢတၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ဟံၣ်ဒူၣ်ကိးဒူၣ်ဒဲးန့ၣ် ခူၣ်ပာ်တၢ်ပူၤလၢ ကအိၣ်ခူသူၣ်ဝဲအဂီၢ် န့ၣ်လီၤ.

လါမးၡး ၂၀ သီ ဒီး ၂၇ သီ - တၢ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်လၢယီၢ်ကုာ်ကရူၢ်ပူၤ

ဖဲလါမးၡး ၂၀ သီ, ၂၀၂၅ နံၣ်, ဟါခီ ၅ နၣ်ရံၣ်န့ၣ်, ပယီၤသုး (SAC) ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်ချံ (၁၂၀) မမ သ့ၣ်တဖၣ်ဆူ အအ--- သဝီ, ယီၢ်ကုာ်ကရူၢ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. တချုးတၢ်ကဲထီၣ်သးဒံးဘၣ်အဆၢကတီၢ်, (SAC) အသုးဟူးဂဲၤဝဲၤလီၢ်ခိၣ် သ့ၣ် နီၣ်ဂံၢ် - ၁၂ အဒြိဟးဆှၣ်ကွၢ်တၢ်လၢသဝီဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဆိမိၣ်ဝဲလၢ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ဒြိကထံၣ်ဝဲ ဝံစိာ်တီဆှၢ သိလ့ၣ် (Vigo) တခိၣ်လၢအပူၤပှဲၤမးဒီးတၢ်ဖိတၢ်လံၤသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး ကဆိမိၣ်ဝဲလၢအမ့ၢ် ကညီသုး (KNLA) သ့ၣ်တဖၣ်အတၢ် အဃိန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ဒြိက့ၤယူၤက့ၤဝံၤအလီၢ်ခံ  (SAC) အသုးဟူးဂဲၤဝဲၤလီၢ်ခိၣ် သ့ၣ် နီၣ်ဂံၢ် - ၁၂ အိၣ်ဆီလီၤအသးဖဲ လဲၤဝၣ်စုကဝဲၤဒိၣ်သုးကလၢၤတဖၣ် ခးလီၤဝဲကျိဖးဒိၣ်ချံ (၁၂၀) မမ န့ၣ်လီၤ. ကျိဖးဒိၣ်ချံ န့ၣ်လီၤတဲာ်ဝဲဖဲ သိလ့ၣ်တခိၣ်န့ၣ် အိၣ်ပတုာ်တ့ၢ်ပာ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့, ဖဲလၢကျိဖးဒိၣ်ချံလီၤ တဲာ်အဆၢကတီၢ် သိလ့ၣ်တခိၣ်န့ၣ်လဲၤဃီၤဆူ အစ--- သဝီ, နိၣ်က့ၣ်ကရူၢ်, တန့ဆါကီၢ်ဆၣ် လံန့ၣ်လီၤ. နီၢ်နီၢ်တခီ, သိလ့ၣ်တခိၣ်အံၤတမ့ၢ်သုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်အသိလ့ၣ်ဘၣ်န့ၣ် လီၤ. သိလ့ၣ်အံၤမ့ၢ်သဝီဖိအသိလ့ၣ်တခိၣ်လၢအလဲၤဟံး န့ၢ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢ ဟံၣ်တဖျၢၣ်လၢအအိၣ်ဖဲ အအ--- သဝီပူၤ ဒီး လဲၤက့ၤဆူတၢ်လီၢ်လၢအပူၤဖျဲးန့ၣ်လီၤ.

ဖဲဟါလီၤခီ ၅း၄၅ မံးနံးအဆၢကတီၢ်, ကျိဖးဒိၣ်ချံ (၁၂၀) မမ အဂၤတဖျၢၣ်လီၤတဲာ်ဆူ အအ--- သဝီ ဒီး ဘၣ်ဒိဝဲ စီၤဖ--- သးနံၣ် (၆၂) နံၣ်တဂၤအခီၣ်ဒုၣ်သၣ်အစ့ၣ်ဖဲအဝဲထီၣ်ဒဲးအီၣ်တၤတလိၢ်သၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ကျိဖးဒိၣ်အချံတဖျၢၣ် အံၤလီၤတဲာ်ဖဲတၤတလိၣ်ထူၣ်အဃၢၤ ဒီး ကျိချံအက့န့ၣ်ဖျိးဘၣ်ဝဲအခီၣ်ဒုၣ်သၣ်ဒီး အဝဲလီၤတဲၤဆူဟီၣ်ခိၣ်လိၤ တကတီၢ်ဃီန့ၣ် လီၤ. ဝံၤအလီၢ်ခံ, သဝီဖိအဂၤခံဂၤလၢအမံၤမ့ၢ် စီၤက--- ဒီး စီၤဟ--- နီဃီၤအသိလ့ၣ်ဆူတၢ်ကဲထီၣ်သး အလီၢ်လၢကမၤစၢၤအီၤ အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တစိၢ်ဖိအတီၢ်ပူၤ, ကျိဖးဒိၣ်ချံအဂၤတဖျၢၣ်လီၤတဲာ် ဒီး ဘၣ်ဒိဝဲ စီၤက--- ဒီး စီၤဟ--- န့ၣ်လီၤ. စီၤက--- ဘၣ်ဒိဝဲဖဲအချၢဃံအထွဲ, မ့မ့ၢ် စီၤဟ--- န့ၣ်ဘၣ်ဒိဖဲအခီၣ်က့ၣ်ဒုၣ်အထွဲန့ၣ်လီၤ. သဝီခိၣ်နၢ်တဖၣ် လဲၤဆှၢအဝဲသ့ၣ် (စီၤဖ---, စီၤက---, ဒီး စီၤဟ---) ဆူတၢ်ဟ့ၣ်ကသံၣ်ဒၢးတဖျၢၣ်လၢဘၣ်တၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲအီၤလၢ ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ (KNU) ဖဲ အဒ--- သဝီ, နိၣ်က့ၣ်ကရူၢ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်လဲၤတုၤတၢ်ဟ့ၣ်ကသံၣ်ဒၢး အံၤဖဲ ဟါလီၤခီ ၆ နၣ်ရံၣ် ဒီး ဆူၣ်ချ့ပှၤမၤတၢ်ဖိ သ့ၣ်တဖၣ် မၤကဆှီန့ၣ်အဝဲသ့ၣ်တၢ်ပူၤလီၢ်န့ၣ်လီၤ.

စီၤဖ--- အခီၣ်ဒုၣ်သၣ်အစ့ၣ်ဘၣ်ဒိနးနးကလဲာ် ဒီး အထူၣ်တဖၣ်တဲာ်ကွံာ်န့ၣ်လီၤ. ကျိဖးဒိၣ်ချံအက့အိၣ်တ့ၢ်လၢ စီၤဟ--- အခီၣ်က့ၣ်ဒုၣ်ပူၤ ဒီး ဘၣ်ဒိနးဝဲစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး, အဝဲသ့ၣ်ဒိးကူစါယါဘျါအသးလၢဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်ကူ စါယါဘျါဖဲ တၢ်ဟ့ၣ်ကသံၣ်ဒၢးန့ၣ်ဝံၤဒီး ဘၣ်တၢ်ဆှၢက့ၤအဝဲသ့ၣ်ဆူကီၢ်ရ့ၣ်အတၢ်ဆါဟံၣ် (လၢဘၣ်တၢ်ပၢဆှၢရဲၣ် ကျဲၤအီၤလၢ KNU) (တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲဘၣ်တၢ်ပာ်လီၤဘၢလီၤလၢတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်) န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် (စီၤဖ--- ဒီး စီၤဟ---) လဲၤတုၤတၢ်ဟ့ၣ် ကသံၣ်ဒၢးန့ၣ် ဖဲဟါလီၤခီ ၈ နၣ်ရံၣ်ဃၣ်ဃၣ်အဆၢကတီၢ် မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်အိၣ်ခိးသိ လ့ၣ်လၢကလဲၤဆှၢအဝဲသ့ၣ် အဂီၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်လဲၤတုၤတၢ်ဟ့ၣ်ကသံၣ်ဒၢးတဘျီဃီဘၣ်တၢ်ဆှၢအဝဲသ့ၣ်ဆူ တၢ်ကွဲးတၢ်ကါအဒၢးတကတီၢ်ဃီ န့ၣ်လီၤ. ဆူၣ်ချ့ပှၤမၤတၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်မၢအဝဲသ့ၣ်အိၣ်တ့ၢ်ဖဲတၢ်ဟ့ၣ်ကဒၢးအံၤတုၤ အတၢ်ပူၤလီၢ်ဘျါန့ၣ်လီၤ. (တၢ်ကူစါယါဘျါ အပှ့ၤတလၢၤနီတဘးဘၣ်.)

မ့ၢ်မ့ၢ် စီၤက--- တခီမ့ၢ်လၢကျိဖးဒိၣ်ချံအက့တအိၣ်ထီဃာ်အသးလၢအချၢဃံဘၣ် ဒီး ဘၣ်ဒိတနးကဲၣ်ဆိးစ့ၢ်ကီးဘၣ် အဃိအဝဲဒိးကူစါယါဘျါဒၣ်အသးဖဲ တၢ်ဟ့ၣ်ကသံၣ်ဒၢး လၢ အဒ--- သဝီပူၤန့ၣ်လီၤ.

ဖဲလါမးရှး ၂၇ သီ, ၂၀၂၅ နံၣ်, ဂီၤခီ ၈း၀၃ မံးနံးအဆၢကတီၢ်, (SAC အ) သုးဟူးဂဲၤဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ် နီၣ်ဂံၢ် - ၁၂ ခး လီၤကျိဖးဒိၣ်ချံ (၁၂၀) မမ ဆူ အဘ--- သဝီ, ယီၢ်ကုာ်ကရူၢ် ဒီး လီၤတဲၤဘၣ်ဝဲ အူဃ--- အဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢတၢ်ကဲ ထီၣ်သး (တၢ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်) အဆၢကတီၢ်ဘၣ်လၢဟံၣ်ဖိဃီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်လၢဟံၣ်ပူၤကိးဒဲးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့, အဝဲသ့ၣ် တအိၣ်လၢတၢ်လီၢ်တတီၤဃီလၢဟံၣ်န့ၣ်အပူၤဘၣ်, အဝဲသ့ၣ်မၤဒၣ်အကစၢ်တၢ်မၤန့ၣ်လီၤ. ကျိဖးဒိၣ်ချံလီၤတဲၤဘၣ်ဝဲ အဟံၣ်လီၢ်ခံအခိၣ်ဒုး လၢအဘၣ်တၢ်ဒုးထီၣ်အီၤဒီးလၣ်အဃိမ့ၣ်အူအီၣ်ထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ.  လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ, ဘၣ်ဝဲဖံသးပှၢ်သးနံၣ် (၁၀၅) နံၣ် လၢအမံၤမ့ၢ် ဒီၤသ--- တဂၤန့ၣ်အခိၣ်သၣ်ဃံလၢအထွဲတကပၤမ့ၢ်လၢအဘၣ်ဖဲအဝဲ အိၣ်လၢဟံၣ်ပူၤအဆၢကတီၢ် အဃိန့ၣ်လီၤ. အဝဲဘၣ်တၢ်လဲၤဆှၢအီၤဆူ တၢ်ဟ့ၣ်ကသံၣ်ဒၢးလၢအအိၣ်ဖဲ အဒ--- သဝီအပူၤန့ၣ်လီၤ. ကျိဖးဒိၣ်ချံအက့ ဘၣ်သံစ့ၢ်ကီးထိးတဒုန့ၣ်လီၤ.